Het Paimio Sanatorium - een triomf voor moderne architectuur
Het Paimio Sanatorium, gelegen in Finland, is een van de meest iconische werken van de Finse architect Alvar Aalto. De creatie van Aalto was namelijk het winnende ontwerp in een wedstrijd om in 1929 een nieuw ziekenhuiscomplex te bouwen.
Dit project heeft een humanistische benadering van ontwerp, iets dat voor de architectonische stijl van Aalto typisch is. Zijn werk overstijgt namelijk het typische functionele karakter van moderne architectuur en legt veel nadruk op detail.
Het Sanatorium van Paimio was een keerpunt in de Finse architectuur en velen beschouwden het als het doorbraakproject van Aalto’s carrière. Het gebouw is een duidelijk voorbeeld van architectuur die de tradities van de modernistische beweging respecteert.
In termen van moderne architectuur hielp het nieuwe ziekenhuis Finland op de kaart te zetten. Het gebouw staat momenteel ook op de shortlist om een UNESCO-werelderfgoed locatie te worden.
Locatie van het Paimio Sanatorium
Het ziekenhuis is in een van de hoogste regio’s van het spectaculaire en afgelegen landschap van Zuidoost-Finland gelegen, op ongeveer 29 kilometer van de Finse stad Turku.
Het bestaat uit een gebouwencomplex, dat een dialoog met de omgeving lijkt te creëren. De gebouwen bieden ook een geweldige kans om van het adembenemende uitzicht te genieten en van veel natuurlijk licht te genieten.
“Moderne architectuur betekent niet het gebruik van onrijpe nieuwe materialen. Het belangrijkste is om materialen in een meer menselijke richting te verfijnen.”
– Alvar Aalto
Concept ontwerp
Alvar Aalto ontwierp oorspronkelijk zijn sanatorium voor 296 patiënten en creëerde ruimtes die de genezing en rehabilitatie van mensen met tuberculose zouden bevorderen. In Aalto’s eigen woorden was het gebouw een ‘medisch instrument’, in dienst van zowel artsen als patiënten.
Het ziekenhuis is in verschillende ruimtes opgedeeld, waaronder patiëntenkamers, gemeenschappelijke ruimtes en grote terrassen die dienst deden als rustruimte. Aalto ontwierp elke ruimte tot in de kleinste details, volgens zijn specifieke functie. Hij koos zelfs de oriëntatie van de kamers om zo het meeste uit de uitzichten te halen.
Het complex omvat ook verschillende andere gebouwen. Artsen en andere personeelsleden konden daardoor in geïsoleerde paviljoens verblijven, weg van het hoofdgebouw van het ziekenhuis. Dit gaf werknemers meer privacy, waardoor ze tussen hun diensten konden rusten.
Het Paimio Sanatorium – indeling
Aalto legde veel nadruk op het ontwerp van het hoofdgebouw in het complex, waarin de patiëntenkamers en ontspanningsruimtes waren ondergebracht. Deze ontspanningsruimtes aan het einde van elke verdieping kregen namelijk een speciale prominentie.
De patiëntenkamers lagen op het zuidoosten en de ontspanningsruimtes op het zuiden. Door de kamers op deze manier te oriënteren, probeerde Alvar Aalto het natuurlijke licht en de helende eigenschappen ervan optimaal te benutten, waardoor genezing en herstel mogelijk werd.
Een overdekt dakterras beslaat de gehele bovenste verdieping van het hoofdgebouw. Het heeft een capaciteit van maximaal 120 personen en biedt een spectaculair uitzicht op het omringende landschap.
Patiëntenkamers bieden plaats aan twee personen en zijn zorgvuldig ontworpen om het grootst mogelijke comfort te bieden. Zo koos Aalto er bijvoorbeeld voor om indirecte kunstmatige verlichting te gebruiken en schilderde hij de plafonds groen om verblinding tegen te gaan.
Een ander detail dat het herstel van de patiënt bevorderde, waren de radiatoren aan het plafond, die directe thermische straling verhinderden. Aalto besteedde ook extra zorg aan het ontwerp van de installaties en fittingen. Zo hielp de vorm van de gootstenen bijvoorbeeld het geluid van stromend water te minimaliseren.
Op dezelfde manier ontwierp Aalto zelfs meubels om de patiëntenzorg en het herstel te stimuleren. Een van zijn meest opvallende stukken was echter de Paimio-stoel. Dankzij het ergonomische ontwerp konden patiënten gemakkelijker ademen.
Toegang tot het Paimio Sanatorium
De weg naar het Paimio Sanatorium loopt door een dicht dennenbos en is alleen met de auto toegankelijk. Rekening houdend met de afgelegen locatie en beperkte toegang, hechtte Aalto daarom niet veel belang aan het ontwerp van de voorgevel. In plaats daarvan ligt de impact van zijn werk onder andere in de verrassing dat hij zo’n enorm complex midden in dat idyllische landschap vindt.
Esthetiek
Het Paimio Sanatorium is ontworpen om allerlei verschillende soorten patiënten te huisvesten. Natuurlijk zonlicht en de ziekenhuistuinen maakten deel uit van de hele esthetiek van het gebouw en droegen daardoor bij aan het herstel van de patiënt.
Zoals we al zeiden, heeft Aalto het ziekenhuisinterieur tot in de puntjes gepland. Zo introduceerde hij bijvoorbeeld muren met afgeronde hoeken in de lobby’s en gangen.
Hij ontwierp ook elke kamer om zoveel mogelijk licht en frisse lucht op te vangen. De kamers zijn hiervoor van grote ramen voorzien om veel zonlicht binnen te laten.